نظرات علما در مورد مسجد مقدس جمکران
1) پاسخ آیت الله صانعی
بسمه تعالی
ج - معظم له در این خصوص مطلبی بیان نفرموده اند .
مرحوم آیةالله حائرى، در این کتاب مىفرمایند:
مسجد جمکران، یکى از آیات باهرات آن حضرت است . توضیح این مطلب، در ضمن چند جهت - که شاید خیلىها از آن غافل باشند - مذکور مىشود:
الف- داستان مسجد جمکران که در بیدارى واقع شده، در کتاب تاریخ قم که کتاب معتبرى است، از صدوق، علیه الرحمه، نقل شده است .
ب- داستان، مشتمل بر جریانى است که مربوط به یک نفر نیست، براى این که صبح که مردم بیدار مىشوند، مىبینند با زنجیر، علامت گذاشته شده است که مردم باور کنند . و این زنجیر، مدتى در منزل سید محترمى، ظاهرا به نام سید ابوالحسن الرضا، بوده است و مردم به آن استشفاء مىکردهاند و بعدا، بدون هیچ جهت طبیعى، مفقود مىشود .
ج- جاى دور از شهر و در وسط بیابان، جایى نیست که مورد جعل یک فرد جمکرانى بشود، آن هم دست تنها، در یک شب ماه رمضان .
د- نوعا، مردم عادى، به واسطهى خواب، یک امامزاده را معین مىکنند و مسجد، از تصور مردم عادى، دور است .
ر- اگر پیدایش این مسجد روى احساسات مذهبى و علاقهى مفرط به حضرت صاحب الامر علیه السلام بود، مىبایستسراسر، توسل به آن بزرگوار باشد، چنان که در این عصر، مردم، بیشتر، زیارت حضرتاش را در آن مسجد مىخوانند و متوسل به آن حضرت مىشوند، در صورتى که در این دستور معنوى، اصلا، اسمى از آن حضرت نیست، حتى تا به حال هم بیشتر معروف به مسجد جمکران است، نه مسجد صاحب الزمان .
ز- متن دستور، موافق با ادلهى دیگر است; براى این که هم نماز تحیت مسجد وارد شده است و هم نماز امام زمان علیه السلام با صد بار «ایاک نعبد و ایاک نستعین» و هم تهلیل و تسبیح فاطمهى زهرا، سلامالله علیها .
ن- این دو داستان که نقل شد، مشهود و یا مثل مشهود خودم بود و داستانهاى دیگرى هست که فعلا تمام خصوصیات آن را در نظر ندارم . بعدا، ان شاءالله، تحقیق کرده، در این دفتر، باذنه تعالى، ذکر مىکنم .
و- در آن موقع که زمین، این قدر بىارزش بوده است، فقط یک مساحت کوچکى را مورد این دستور قرار دادهاند، که ظاهرا حدود سه چشمه از مسجد فعلى است که در زمان ما خیلى بزرگ شده است: ظاهرا، آن چشمهاى که در آن، محراب هست، و دو چشمهى طرفین باشد .
نگارنده که خالى از وسوسه نیستم و خیلى به نقلیات مردم خوشبین نیستم، از این امارات، به صحت این مسجد مبارک قطع دارم . والحمدلله على ذالک و على غیره من النعم التی لاتحصى
3) نظر آیت الله بروجردی
مرحوم آقاى بروجردى که مرد دقیق و ملایى بود، مىفرمود: «این داستان، در زمان صدوق، علیه الرحمه، واقع شده و این که او نقل کرده است، دلالتبر کمال صحت آن دارد .
4) نظر ایت الله مکارم شیرازی:
به گزارش خبرگزاری آینده روشن آیت الله مکارم شیرازی در جمع هزاران نفر از زائران امشب مسجد مقدس جمکران گفت: امروزه مسجد مقدس جمکران با برنامه های معرفتی که طراحی شده است به یک مسجد و پایگاه جهانی تبدیل شده است.
5) نظر آیت الله مرعشی:
«پیدایش این مسجد از اوائل غیبت صغری ِحضرت ولیعصر7 است و در نوشته جاتِ قدیمی، این مسجد دارای سه نام است: 1- مسجدجمکران 2- مسجد حسن بن مثله 3- مسجد صاحب الزمان(عج). و هر کدام از این سه اسم به مناسبتی گفته میشود. مسجد جمکران گفتهشد چون متصل است به قریه جمکران که یکی از قرّّّاءِ شهر مذهبی قم است. این مسجد را مسجد حسن بن مثله میگویند، نظر به اینکه در زمان او و به همت او این مسجد ساخته شده است و مسجد صاحب الزمان (عج) گویند چون به امر حضرت بنا شده و وجود مبارکش دراین مسجد مکرر دیده شده است .این مسجد شریف مورد احترام همه ی شیعیان از اول زمان غیبت تا امروز بوده است».
6) آیةالله سید محمد تقى موسوى اصفهانى (متوفاى 1348هجرى) در کتاب گران سنگ مکیال المکارم به هنگام شمارش تکالیف مردم در عصر غیبت مىنویسند:
شصت و هشتم - بزرگداشت اماکنى که به قدوم آن حضرت زینتیافتهاند، مانند مسجد سهله، مسجد اعظم کوفه، سرداب مقدس، مسجد جمکران و غیر اینها از مواضعى که بعضى از صلحا آن حضرت را در آن جاها دیدهاند یا در روایات آمده است که آن جناب در آن جا توقف دارد، مانند مسجد الحرام ...
ادامه دارد.....